In hun poging om zich nieuw gedrag eigen te maken, verzuchten mensen regelmatig tegen mij dat ze wat gedisciplineerder zouden moeten zijn. Dan is mijn antwoord altijd: ‘Doe maar niet, want dat hou je toch niet vol.’ Meestal kijken ze me dan wat verbaasd en ongelovig aan: ‘Maar jij hebt toch productiviteit juist hoog in het vaandel staan?’
In het vervolg haal ik regelmatig de Amerikaanse gedragsdeskundige Roy Baumeister aan. Hij laat mooi en elegant zien waarom ik geen supporter van discipline ben én dat ik tegelijkertijd voorstander van productieve werkdagen ben. Deze Roy Baumeister legt immers uit dat zelfdiscipline wilskracht kost. Stel dat je het voornemen hebt om elke dag extra vroeg op te staan. Dat is een terugkerende activiteit die waarschijnlijk de nodige inspanning vraag om vol te houden. Baumeister nu vergelijkt wilskracht met een spier. Een spier die je weliswaar kunt trainen, maar die je ook maar beperkt in kunt zetten. Anders raakt die net als onze gewone spieren, overbelast.
Beperkte hoeveelheid wilskracht
Je hebt elke dag dus een beperkte hoeveelheid wilskracht, die je maar één keer kunt gebruiken. Daarbij maakt je wilskracht geen onderscheid tussen wat werk- en privé-activiteiten zijn. Wilskracht die je besteedt aan het uitzoeken van een nieuwe kinderwagen of aan het uitdenken van de gangen voor een belangrijk etentje dat je organiseert, kun je niet meer besteden aan het schrijven van een wetenschappelijk artikel of aan het voeren van een functioneringsgesprek met een medewerker.
Je zou kunnen denken dat mensen die enorm succesvol zijn vooral heel veel wilskracht hebben. Maar wat in de praktijk blijkt is dat ze voornamelijk heel zuinig op hun wilskracht zijn. Ze richten hun werk en leven zo in, dat ze zo min mogelijk wilskracht hoeven te gebruiken.
Keuzemogelijkheden beperken
Hoe doe je dat, zuinig zijn op je wilskracht? De grootste winst kun je behalen door het aantal keuzemogelijkheden voor jezelf te beperken. Elke keuze kost wilskracht, dus is er een groot aantal keuzes te maken, dan kost dat ook veel wilskracht. Laatst was ik in een doe-het-zelfzaak om een brandmelder te kopen. De winkelmedewerker wees mij er één aan en ik vroeg of er nog alternatieven waren. Toen hij enigszins bedremmeld ontkennend antwoordde, rondde ik – indachtig deze les over wilskracht – tevreden het koopproces af: ‘Gelukkig, dan hoef ik niet te kiezen.’ De verbaasde blik van de winkelmedewerker maakte plaats voor een opgeluchte lach.
Kies dagelijks uit welke acties je gaat doen en parkeer alle andere acties op een andere plek. Zo teren ze niet in op jouw beperkte potje wilskracht.
Goede gewoontes
Er is meer te zeggen over de wijze waarop succesvolle mensen zuinig met hun wilskracht omspringen. Heel concreet blijken ze hun wilskracht vooral te gebruiken voor het aanleren van goede gewoontes en het afleren van slechte gewoontes. Ze verspillen de wilskracht niet om allerlei verleidingen te weerstaan, maar zorgen ervoor dat ze de verleiding vermijden. Als ze enige neiging hebben tot gokverslaving, zorgen ze ervoor dat ze niet in de buurt van het casino komen. Als ze de neiging hebben om tot ’s avonds laat door te werken, zorgen ze ervoor dat ze ‘s avonds niet in de buurt van hun werkkamer of laptop meer komen.
Mensen die veel wilskracht tonen blijken veel vaste gewoontes te hebben, zoals elke dag ontspanningsoefeningen doen, of op vaste tijdstippen denkwerk verrichten of e-mails afhandelen.
Een nieuwe routine kost alleen in het begin wilskracht, daarna niet meer. Daardoor spaar je de wilskrachtspier als het ware voor de momenten dat je de wilskracht echt nodig hebt. Bijvoorbeeld voor het moment dat de deadline voor een column met rasse schreden dichterbij komt.
