Communiceren is een kunst, zegt men. Daar kan je echt talent voor hebben. Sommigen van ons zijn natuurlijke sprekers, die in elke presentatie het publiek om hun vinger kunnen winden. Anderen voelen zich in sociale situaties als een vis in het water en kunnen alle conflicten sussen. Dit is een mooi en romantisch beeld, maar het kan ontzettend misleidend zijn. Want net zoals alle vaardigheden, is communicatie iets dat je jezelf eigen kan maken door genoeg oefening.
Communiceren als kunst
Natuurlijk, sommige mensen zijn van zichzelf meer op hun gemak in sociale omgang dan anderen. Maar het is fout om hiermee te concluderen dat dit mensen zijn die beter kunnen communiceren: extraverte mensen hoeven bijvoorbeeld niet per se betere gesprekspartners te zijn. Communicatie is geen persoonlijkheidstrekje, het is een vaardigheid. De parallel met kunst lijkt daarmee op het eerste gezicht misschien ook te vervallen, maar daar ben ik het niet mee eens. Kunst is namelijk ook een vaardigheid. Je kan een virtuoze violist enorm beledigen als je zegt “Wat heb je toch een aangeboren talent”. Hiermee veeg je namelijk de jarenlange oefening en training van tafel alsof het niks is. Daarbij is het ook nog eens ontmoedigend voor degenen die nog niet virtuoos zijn.
Alle fouten maken
Net als vioolspelen, kan je communicatie gewoon trainen. Eén van de belangrijkste voorwaarden van constructief oefenen is dat je jezelf toestaat om alle fouten te kunnen maken die je kan maken. Daar leer je namelijk alleen maar van, ondanks dat het eng kan zijn. Daarom kocht ik toen ik begon met vioolspelen meteen een demper, zodat de buren niet eindeloos naar valse toonladders hoefden te luisteren en ik in alle veiligheid fouten kon maken. Hetzelfde geldt voor communicatie. Je kan bijvoorbeeld je presentatie of pitch voor de badkamerspiegel oefenen, totdat je alle kreukels hebt gladgestreken.
Videorollenspellen
Interpersoonlijke communicatie is lastiger te oefenen in je eentje. Bij TrainTool hebben we daar een oplossing voor gevonden: door middel van videorollenspellen kan je op je smartphone of computer op allerlei situaties reageren zonder dat iemand kan zien welke fouten je maakt. Je reactie film je met je webcam, waardoor je nog een beter beeld krijgt van wat je kan verbeteren. Pas als je zelf tevreden bent met hoe je op een situatie reageert, kan je de opname delen met collega’s, mede-studenten of je moeder.
Repertoire uitbreiden
Zo’n videorollenspel is natuurlijk wel kunstmatig. Je kent de acteur op het filmpje niet, je zit niet daadwerkelijk in die situatie, en daardoor kan het gekunsteld aanvoelen. Dat dit niet exact hetzelfde voelt als een echt gesprek met een klant of collega, betekent echter niet dat het niet nuttig is. Je kan met videorollenspellen uitstekend hele kleine stukjes communicatie trainen, zodat je je repertoire uitbreidt en in gesprekken niet meer hoeft na te denken over je communicatietechnieken. Als ik voor een optreden oefen met mijn viool, oefen ik ook niet op een podium met een publiek. Ik oefen juist de korte stukjes uit het optreden waar ik moeite mee heb, moeilijke grepen bijvoorbeeld, of lastige snaarwisselingen. Als ik dat soort dingen goed onder de knie heb, hoef ik tijdens het optreden niet meer na te denken over de onderliggende techniek, dan kan ik me bijvoorbeeld meer richten op interactie met het publiek, voel ik me meer op mijn gemak en kan ik er ook meer van genieten.
Door de communicatietechnieken te oefenen waar je moeite mee hebt, in een veilige leeromgeving waarin je ongemerkt fouten kan maken, kan je je ontwikkelen tot een getalenteerde gesprekspartner of een presentator, zelfs als je dat talent helemaal niet hebt. Talent is toch maar een illusie. Communiceren is een kunst, wat betekent dat iedereen het kan met de juiste training!
