Een oplossing vinden voor het toenemende lerarentekort, werkdruk en administratieve last in het onderwijs blijkt nog niet zo gemakkelijk. Kunnen sociale robots helpen deze problemen op te lossen? En wat vinden leraren en ouders van het gebruik van sociale robots in het onderwijs? Deze vragen staan centraal in het onderzoek van communicatiewetenschapper Matthijs Smakman. Ondanks de zorgen van de betrokkenen, blijkt uit zijn onderzoek dat de sociale robots geen negatief effect lijken te hebben op de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen, wanneer deze verantwoord worden ingezet.
Een groeiend lerarentekort, relatief hoge administratieve lasten die bijdragen aan werkgerelateerde stress en een toenemende diversiteit aan kinderen in de klas: het basisonderwijs wordt geconfronteerd met grote uitdagingen. Vandaar dat Matthijs Smakman kijkt naar veelbelovende technologische oplossingen voor dit probleem. Kan bijvoorbeeld de sociale robot de overwerkte leerkrachten bijstaan?
De sociale robot maakt gebruik van kunstmatige intelligentie en kan communiceren met kinderen door sociale rollen op zich te nemen, zoals die van een medeklasgenoot of onderwijsassistent. Eerder onderzoek toont aan dat de inzet van sociale robots op verschillende manieren kan leiden tot betere resultaten dan traditionele onderwijstechnologieën.
“Sociale robots brengen niet alleen kansen met zich mee, maar leiden ook tot nieuwe ethische vragen,” vertelt Smakman. “In deze studie is onderzoek gedaan naar de morele overwegingen van verschillende belanghebbenden, zoals ouders en leerkrachten, om zo de eerste richtlijn te creëren voor het verantwoord ontwerpen en gebruiken van sociale robots voor het basisonderwijs.”
Ondanks hun zorgen zien alle groepen belanghebbenden de voordelen van het gebruik van sociale robots in. Hun mening over sociale robots wordt onder andere beïnvloed door inkomen, leeftijd en opleidingsniveau, waarbij mensen met een lager inkomen, boven de 35 jaar, en hoger (theoretisch) opleidingsniveau sceptischer tegenover robots staan dan anderen. Smakman: “ Veel belanghebbenden zijn bezorgd over het mogelijke negatieve effect van robots op de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen, maar uit het onderzoek blijkt dat sociale robots momenteel geen negatief effect lijken te hebben op de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen, wanneer deze verantwoord worden ingezet.” Sommige kinderen lijken zich wel teveel te hechten aan de sociale robots.
Met de resultaten van zijn onderzoek heeft Smakman een richtlijn voor de verantwoorde inzet van sociale robots als onderwijsassistent geschreven, die gebruikt kan worden door basisscholen en robotbouwers. Zo raadt Smakman scholen aan vooraf ouders bij de inzet te betrekken en robots in te zetten om menselijk contact te stimuleren. Ook wordt schoolbestuurders inzicht gegeven in mogelijke reacties van ouders en andere betrokkenen. De richtlijn biedt daarnaast handvatten voor het borgen van privacy.
