Roddelen: we doen het allemaal, ook al zien we het als iets slechts. Maar waarom roddelen we eigenlijk? Dat onderzocht een team van elf onderzoekers van de Faculteit der Sociale Wetenschappen en de Faculteit der Gedrags- en Bewegingswetenschappen aan de Vrije Universiteit Amsterdam. En wat blijkt: roddels stellen mensen in staat om te bepalen of ze met iemand willen samenwerken. En we geloven de meeste roddels die we horen.
Roddelen is een onmiskenbaar onderdeel van ons sociale leven. Door te roddelen kunnen mensen informatie over iemands reputatie delen. De ontvangers van roddels kunnen die informatie gebruiken om te bepalen hoe ze zich gedragen ten opzichte van die persoon, met name of ze met die persoon willen samenwerken. Maar is dat echt zo?
Om daar achter te komen onderzocht een team van elf onderzoekers van de sectie sociale psychologie en de afdeling organisatiewetenschappen, onder leiding van Terence Dores Cruz, Daniel Balliet, Bianca Beersma, en Paul van Lange, bij een steekproef van 309 Nederlandse deelnemers (gemiddelde leeftijd 40 jaar, leeftijden tussen 18 en 75) de psychologie rondom roddelen en reputatie in het dagelijks leven. Gedurende tien dagen na een informatiesessie in het psychologielaboratorium beantwoordden de deelnemers via hun smartphone vier keer per dag een vragenlijst over roddelen. Dit resulteerde in meer dan 5000 verslagen van roddels uit het dagelijks leven van de deelnemers.
Norm-overtredingen
De resultaten laten zien dat roddelaars graag zowel positieve als negatieve roddels delen over karaktereigenschappen die relevant zijn voor samenwerking, waaronder betrouwbaarheid. Roddels beschreven anderen met name negatief op deze eigenschappen als het ging over norm-overtredingen; situaties waarin iemand zich niet aan de normen van een groep houdt. Met andere woorden: als iemand zich niet aan de groepsnormen houdt, loopt deze persoon een grote kans dat er over hem of haar negatief geroddeld wordt.
Mensen zien ook risico’s van roddelen. Zo worden negatieve roddels vooral gedeeld met personen met wie roddelaars vertrouwensband hebben. Dit verkleint de kans dat de persoon waarover de roddel gaat achter de informatie komt en wraak neemt.
Geloofwaardig
Ook bleek dat mensen de roddels die ze ontvangen als heel geloofwaardig zien. Mensen gebruiken roddels om hun mening over een persoon te vormen. Als een roddel bijvoorbeeld een bekende beschrijft als betrouwbaar, dan verbetert de reputatie van deze persoon in de ogen van de ontvanger van de roddel. Deze reputatievorming verklaarde bovendien hoe mensen zich gedragen, zij hielpen personen met een goede reputatie en vermeden personen met een slechte reputatie.
Volgens Terence Dores Cruz “ondersteunen de bevindingen de theorie dat roddelen uiteindelijk gebruikt wordt om op basis van reputatie te bepalen met welke anderen we willen samenwerken, en welke anderen we liever op een afstand houden. Dit hoeft niet altijd bewust te gebeuren, maar het laat zien waarom wij ons zo graag bezig houden met roddelen.”
