Dus je hebt de eerste mijlpalen behaald: je bent uitgenodigd op een sollicitatiegesprek, je hebt een goed gesprek gehad en je bent terug gebeld met de mededeling dat het bedrijf geïnteresseerd is. In theorie heb je de baan eigenlijk al te pakken. Toch wil het bedrijf dat je eerst een proefdag komt werken. Maar hoe gaat dat nu eigenlijk in zijn werk? Krijg je er voor betaald of niet? En hoe groot is de kans dat jij het uiteindelijk toch niet wordt?
Even een dagje ‘proefdraaien’
Je ziet het bij veel bedrijven, met name in de horeca: werkgevers die graag willen dat hun nieuwe personeel een dagje komt proefdraaien. Dit zijn niet altijd volledige werkdagen, maar het ligt natuurlijk aan het type bedrijf en de werktijden die er gehanteerd worden. De proefdag dient voor de werkgever om te zien of het aangenomen personeel bekwaam genoeg is, of diegene een beetje mee kan komen in het bedrijf. Het is een fenomeen dat bij veel mensen bekend is, maar er zijn nog wel de nodige vraagtekens rondom de proefdag.
Zo zijn er hier en daar nog wel eens wat mensen die na een proefdag toch niet aangenomen worden. Zij krijgen vervolgens die proefdag niet uitbetaald, terwijl ze bijvoorbeeld toch de nodige uren meegewerkt hebben. Dat mag toch zomaar niet? Of misschien wel? Een echt duidelijke wetgeving is er niet specifiek rondom de proefdag, maar er is wel het nodige over te zeggen.
Verschil tussen proefdag en proefperiode
Zoals gezegd willen werkgevers hun nieuwe personeel vaak ‘testen’ op bekwaamheid, nog voordat er een contract getekend is of iemand officieel is aangenomen. Het is belangrijk om daarbij het verschil op te merken tussen enerzijds een test, en anderzijds de proefperiode. Een test (dus eigenlijk ook een proefdag) heeft voor de werkgever als enige doel om na te gaan of het personeel over de juiste bekwaamheid beschikt om de betreffende functie te vervullen. De proefperiode is een periode van de arbeidsovereenkomst (meestal één of enkele maanden) ná de indiensttreding van de werknemer. Deze kan eventueel vervroegd beëindigd worden, maar de werknemer krijgt in die periode wel gewoon loon.
In dit geval kijken we natuurlijk specifiek naar de zogenaamde ‘test’. Dit komt nergens terug in een specifieke wet, maar de rechtspraak heeft er wel de volgende definities aan gekoppeld:
- Ten eerste moet de duur van een test enigszins beperkt en redelijk zijn ten opzichte van de vaardigheden die getest worden. Voor een manager met een enorm takenpakket kan zo’n test dus best de hele dag duren, voor een afwashulp gaat dat natuurlijk wat te ver.
- De test of proefdag mag niet rendabel zijn voor een bedrijf. Het is dus zeker niet de bedoeling dat een potentieel nieuw personeelslid zo goed als in zijn eentje de hele dagomzet binnenhaalt en daar dan niks voor terugkrijgt. Dat brengt ons meteen bij het volgende punt want…
- Er mag voor een test- of proefdag geen loon worden uitgekeerd. Er is immers nog geen contract ondertekend. Overigens is het wel mogelijk om bepaalde kosten van de geteste persoon terug te betalen.
Jouw rechten als werknemer
Werk jij een proefdag die niet aan de bovenstaande eisen voldoet, dan kun je de test als een soort mondelinge arbeidsovereenkomst zien. Je hebt, wanneer je niet wordt aangenomen, recht op een compenserende vergoeding van jouw werkgever voor de verbreking van deze mondelinge arbeidsovereenkomst.
Proefdag werken samengevat
Om het bovenstaande nog even opnieuw samen te vatten maar dan in minder woorden, komt het erop neer dat een werkgever het recht heeft om jou een dag te laten meedraaien. Proefdag is echter niet altijd het juiste woord, want voor bepaalde baantjes geldt dat een volledige werkdag daarvoor veel te hoog gegrepen is. Een afwasser twee uurtjes voor niks mee laten kijken en werken mag dus; hem de hele dag in zijn eentje laten afwassen mag zeer zeker niet. Niet alleen omdat de tijdsduur dan te lang is, ook omdat de werknemer op dat moment rendabel is voor het bedrijf.
Nu is het natuurlijk zo dat het lang niet altijd gaat zoals hierboven beschreven is. Vaak geven bedrijven (zoals bijvoorbeeld in de horeca of de bouw) alsnog een vergoeding voor de gemaakte uren op een proefdag. Ook kan het soms voorkomen dat mensen inderdaad een volledige proefdag voor niks werken maar daar verder geen moeite mee hebben. Uiteindelijk ligt het een beetje aan jezelf hoe je er in staat, maar nu weet je in ieder geval dat een proefdag –onder de juiste voorwaarden– een normale en legitieme test is.