Ongemakkelijke onderwerpen blijven vaak onbesproken in bestuurskamers. ‘Problemen kunnen daardoor escaleren, met grote gevolgen voor organisatie en maatschappij’, aldus Marilieke Engbers, journalist en VU-onderzoeker in leiderschap en verandering.
De ‘black box’ van de boardroom
Engbers bezocht voor haar onderzoek 17 bestuurskamers van Nederlandse bedrijven en analyseerde daar vergaderingen. Naderhand bevroeg zij iedere aanwezige over dat wat niet werd uitgesproken, maar wel werd gedacht. Zo slaagde zij erin om een glimp op te vangen van de ‘black box’ van de boardroom.
Engbers laat met haar onderzoek zien dat de ‘spelregels’ in bestuurskamers met name over inhoudelijke onderwerpen gaan. Ongemakkelijke zaken als blinde vlekken, groepsdynamiek en machtsverhoudingen komen zelden expliciet en formeel aan bod. ‘Doordat deze niet formeel besproken worden, maar wel informeel, worden blinde vlekken en denkfouten van bestuurders en voorzitters in stand gehouden’, vertelt Marilieke Engbers. ‘Stel dat het leiderschap van de bestuurder bijvoorbeeld ter discussie staat, dan kan het zijn dat commissarissen dit graag onderling informeel willen bespreken om onnodige spanning en conflict met de bestuurder te vermijden. Als een goede dialoog en besluitvorming rondom dit spannende onderwerp ontbreken, kan de bestuurder uiteindelijk te lang of te kort aanblijven en worden de spanningen snel nog groter als de krant erover schrijft.’
Open communicatie is cruciaal
Volgens Engbers is het dan ook van belang dat commissarissen en bestuurders de juiste strategische onderwerpen op de agenda zetten zodat het ongemakkelijke gesprek in de bestuurskamer formeel niet vermeden kan worden. ‘Maar dat vraagt ook dat de commissarissen bewust zijn van het risico op eigen denkfouten en blinde vlekken en dat ze niet te snel denken dat ze gelijk hebben, juist als ze zeer ervaren zijn’.
Deze gesprekken productief kunnen voeren vergt nieuwe vaardigheden waar ze vaak niet voor zijn opgeleid en waar ze vanuit de huidige spelregels geen belang voelen om te ontwikkelen. Daarom stelt Engbers dat het van belang is dat de spelregels van de boardroom veranderen, zodat de boardroom hun organisaties zo kunnen leiden dat medewerkers de grote uitdagingen die zij in toenemende mate op zich af zien komen, daadwerkelijk aankunnen.
