Het aantal mensen dat kampt met mentale problemen, zoals burn-out en stress, is hoger dan ooit. Kunnen we iets leren van ondernemers? Ondernemers worden vaak neergezet als helden én workaholics, die meer tijd en energie in hun werk steken dan werknemers in loondienst. Om hun bedrijf te runnen staan de meeste ondernemers altijd ‘aan’, ook buiten reguliere werktijden. Dat maakt het lastiger voor hen om tussendoor geestelijk bij te tanken. Anders dan je misschien zou verwachten, lopen ondernemers echter niet meer risico op een burn-out dan werknemers in loondienst. Gemiddeld genomen is het risico zelfs kleiner door de positieve psychologische effecten van het ondernemerswerk. Dit blijkt uit de eerste studie op dit terrein, uitgevoerd door UvA-hoogleraar Entrepreneurship Martin Obschonka en collega’s. Het wordt gepubliceerd in het toonaangevende tijdschrift Journal of Business Venturing.
Er wordt veel onderzoek gedaan naar burn-out en werkverslaving, maar daarbij werd niet eerder ingezoomd op ondernemers. Obschonka en zijn collega’s hebben nu de eerste grote studie gedaan naar een mogelijk verband tussen ondernemerschap en burn-out, en de onderliggende mechanismen die hierbij een rol spelen. De onderzoekers volgden gedurende een periode van een half jaar 348 ondernemers en 1.002 werknemers. De data werden verzameld voorafgaand aan de coronacrisis.
Positieve werkverslaving
‘Er sprake lijkt te zijn van een paradox van ‘positieve werkverslaving’. Wat maakt dat zij beter bestand zijn tegen burn-outs? We hebben daarom ook gekeken naar de belangrijkste mechanismen die samenhangen met burn-out en werkbetrokkenheid, en de aard van de dagelijkse werkzaamheden’, aldus Obschonka.
Maakt ondernemen gelukkiger?
Dit leidde tot nieuwe inzichten in de psychologische waarde van het werken als ondernemer. ‘Het werk van ondernemers blijkt niet meer dagelijkse werkstressoren – zoals werkdruk, tijdsdruk en administratieve taken – op te leveren, maar juist minder in vergelijking met werk in loondienst’, vertelt Obschonka. ‘Bovendien biedt het ondernemerschap de ondernemer een hoge mate van persoonlijke werkautonomie. Dit alles leidt tot een positief psychologisch rendement op de forse investering die ondernemers doen door hun grote betrokkenheid bij het werk. Hierdoor krijgen zij door hun werk gemiddeld niet alleen meer energie en een positievere gemoedstoestand dan werknemers in loondienst; ze zijn ook gelukkiger en tevredener met hun werk. Gemiddeld bezien lijkt ondernemerschap mensen gelukkiger te maken.’
Vooral ondernemers met een eenmanszaak (zonder personeel) blijken minder risico te lopen op een burn-out. Als zij hun bedrijf uitbreiden en werknemers in dienst nemen, neemt de kans op een burn-out echter toe. Volgens Obschonka is het belangrijk dat ze zich hiervan bewust zijn, en ook van de hogere risico’s op burn-out bij hun personeelsleden.
Bredere voordelen
De onderzoeksresultaten zijn ook relevant voor werk in loondienst. Als daarin zou worden gekozen voor een meer ondernemende opzet, bijvoorbeeld in de vorm van intrapreneurship in grote organisaties, kan dat mogelijk ook risico’s op burn-out verminderen – bijvoorbeeld in risicobanen die een sterke betrokkenheid bij het werk vereisen.
‘Als we de psychologische waarde van het werken als ondernemer kunnen maximaliseren, belooft dat niet alleen persoonlijk voordeel in de ondernemerssector, maar ook – in ruimere zin – voor de ontwikkeling van gezonde, gemotiveerde en goed beloonde werknemers, wat bredere sociale en economische voordelen kan genereren’, aldus Obschonka.
