In 2004 telde Nederland circa 464.000 managers en zij werden steeds ‘hipper’. Op het hoogtepunt waren er in 2010 circa 602.0000 managers actief waren. Na dit topjaar daalde hun aantal tot 534.000 in 2014. Vraag is of hun aantal nog verder om laag gaat. De Volkskrant denkt van niet:
De managerskaste dunt uit. Populair zijn ze nooit geweest, de managers. Het goede nieuws is dat er iets minder van komen. Het slechte nieuws dat dit waarschijnlijk tijdelijk is. (Volkskrant 23 september)
In steeds meer bedrijven liggen de traditionele leiders flink onder vuur. Medewerkers hebben veel minder behoefte aan een plan-do-check-act-manager die over hun schouder hen kijkt, zich met hun werk bemoeit en zegt wat zij moeten doen. Dit klassieke systeem maakt plaats voor leiderschapsstijl waarin mobiliseren, inspireren, reflecteren en waarderen bon ton is. Leidinggevenden die medewerkers ondersteunen, control vervangen door support. De essentie van leiderschap ligt meer in het schakelen en samenspel. De leidinggevenden van de toekomst hebben nog meer een open mind, door hun brede blik zicht op hun omgeving en doorzien zij menselijke processen en netwerken. Nassim Taleb’s beschrijft in zijn boek Antifragile ‘de competentie’ antifragiliteit: een vrolijke veerkracht die groeit onder druk. Maar nu de praktijk.
‘Oude leiders’ niet meer geschikt voor de toekomst
(Financieel Dagblad, 25 september)
Een man liep door het bos, genietend van de rust en de natuur. Verder lopend werd de stilte echter verstoord door het geluid van een zaag. Hij ging op zoek naar wie er midden in het bos aan het werk was en vond en zag een bezwete man die woest een zaag heen en weer bewoog. Het zagen ging echter zeer langzaam. Nu was de wandelaar geen technicus, maar hij zag desondanks toch waarom het werk niet vorderde: de zaag was bot. Hij wees de man daarop. De houthakker antwoordde echter dat hij geen tijd had om de zaag te slijpen. ‘Ziet u,’ zei de man blij een reden te hebben om even te pauzeren, ‘ik moet nog veel meer bomen omzagen, voor slijpen van mijn zaag heb ik dus echt geen tijd.’
De bekende New Yorkse band Talking Heads had in de vorige eeuw een hit Road to nowhere. Het verhaal van zaagmans en dit liedje galmen weleens door mijn hoofd als ik met leidinggevenden, natuurlijk de goeden daar gelaten, praat. Druk met operationele taken en volop beheersmatig bezig met het verleden en hun medewerkers. Geen oog voor de omgeving en als zij al een blik naar voren werpen, kijken zij in de achteruitkijkspiegels.
Voor deze terugblikkers regeert de waan van de dag en strijdt iedere korte termijn beslissing om voorrang. Hoe zo mobiliseren en inspireren en wat dies meer? Zij zijn druk met van alles en nog wat, gunnen zichzelf niet te tijd om te reflecteren te leren van successen en werkelijk houtsnijdende vragen te beantwoorden als:
- Wat is het bestaansrecht voor mijn organisatie en op welke wijze kan ik hier een bijdrage aan leveren;
- Hoe stel ik mij ten dienste van mijn medewerkers?
- Op welke wijze verdeel ik mijn verantwoordelijkheden aan mijn medewerkers?
- Hoe maak ik verbinding met anderen en mijzelf(!)?
- Hoe blijf ik anderen en mijzelf persoonlijk- en professioneel ontwikkelen?
Leidinggevenden die deze vragen voor hun omgeving en henzelf waardevol kunnen beantwoorden, zullen overleven. Voor zij die dat niet kunnen, vrees ik met grote vrees en deze ongerustheid is zeker niet tijdelijk.