Het is nauwelijks mogelijk om op een positieve manier aan een goedwillende en enthousiaste medewerker te vertellen dat hij, door de slechte jaarcijfers, ontslagen is. Hoe reageert u op de emoties van een ontslagen medewerker?
Het doel
Terwijl P&O-ers en leidinggevenden normaal geen moeite hebben om met wie dan ook een zakelijk gesprek te voeren is dat met het vertellen van slecht nieuws als bijvoorbeeld ontslag, vaak anders. Dat is niet vreemd. Slecht nieuws vertellen is geen dagelijkse kost. Het doel van een slechtnieuws gesprek is de boodschap zo te brengen dat deze duidelijk is. Vervolgens is het belangrijk om gepast en effectief om te gaan met emoties om zo de acceptatie van het nieuws te vergroten. Ook moet de ontvanger begrijpen dat de boodschap definitief en niet onderhandelbaar is.
In de top 5
Verlies van werk staat in de top 5 van de meeste emotioneel gebeurtenissen in een mensenleven. Baanverlies heeft namelijk niet alleen te maken met het verliezen van inkomen. Werk is één van de zekerheden en komt tegemoet aan fundamentele behoeftes als veiligheid, status, zekerheid, zelfvertrouwen, erbij horen et cetera. Voor iemand die ontslagen wordt valt alle vaste grond tijdelijk onder de voeten weg.
Verwerkingsfasen
Onderzoek leert dat bijna alle mensen op eenzelfde wijze reageren op ingrijpende gebeurtenissen in hun leven. Hieronder de fases die een ontslagen medewerker doorloopt:
- Fase 1: schok en ontkenning
- Fase 2: emoties
- Fase 3: onderhandelen
- Fase 4: teleurstelling
- Fase 5: aanvaarding
Tip:
Herken de fases, reageer aanslui¬tend op een juiste wijze en voorkom ‘zo’ onnodig leed en valse hoop.
Schok en ontkenning
De mededeling van ontslag is in principe niet veel informatie, maar de consequenties zijn enorm. Hoe moet bijvoorbeeld de hypotheek betaald worden? Dit nieuws kan de ontvanger nauwelijks aan en dan treedt het mechanisme van ontkenning in.‘Het slachtoffer’ wil gewoon niet geloven wat hem verteld is.
Tip: zwijgen en herhalen
Zwijg. Alleen als gevraagd wordt of het allemaal echt waar is, herhaald u de boodschap.
Emoties
Dan volgen vaak emoties als woede en verdriet. Soms verliezen ontvangers hun zelfbeheersing en koelen hun woede op de brenger van het ontslag.
Tip: reflecteren van gevoelens
Ook hier, ben stil. Probeer de emoties over u heen te laten komen, leef u in, in de situatie van de ander en reflecteer zijn gevoelens.
Onderhandelen
Een emotionele reactie is een eerste poging het slechte nieuws ongedaan te maken, onderhandelen de tweede. Zo komt de ontslagen medewerker met voorstellen als; ‘als mijn salaris wordt bevroren en ik mijn leaseauto inlever, mag ik dan blijven?’ Het doel van de onderhandelingen is het ongedaan krijgen van het slechte nieuws.
Tip: voet bij stuk houden
Was uw rol hiervoor meelevend, nu bent u ferm en geeft u niet toe aan een compromis.
Teleurstelling
Als de ontvanger merkt dat zijn pogingen niets uithalen, komt hij terecht in de fase
van teleurstelling. ‘Het kwartje is gevallen’, de teleurstelling is daar.
Aanvaarding
Vanuit de teleurstelling (een soort vacuüm) van de vorige fase gaat de medewerker zijn blik op de toekomst richten. Hij stelt vragen over het sociaalplan, het outplacementtraject, et cetera. Dat dit een moeizaam en lang proces kan zijn, is evident.
Slechtnieuws is er in alle soorten en maten. Het gemeenschappelijke is dat de brenger van de nare boodschap vaak enorm tegen het gesprek aanhikt en dat de ontvanger in emoties als verdriet en woede kan uitbarsten. Het is belangrijk goed met deze emoties om te gaan.