De vraag naar informele zorg is in 2040 naar alle waarschijnlijkheid zo sterk toegenomen dat elke Nederlander voor een naaste moet zorgen. Uit cijfers van het CBS blijkt dat maar liefst 19 procent van alle mantelzorgers zich zwaar belast voelt. Dit zorgt ervoor dat werknemers geregeld in een onmogelijke spagaat tussen hun baan en zorgtaken terechtkomen. Het recente rapport ‘Balans in maatschappelijk verlof’ van de Sociaal-Economische Raad (SER) benadrukt de noodzaak van een herziening van de regelgeving omtrent zorgverlofregelingen. Hoog tijd dat het kabinet zijn verantwoordelijkheid neemt en hier serieus werk van maakt, met name als het gaat om langetermijnoplossingen voor mantelzorgers.
De huidige regelgeving is ingericht in een veronderstelling van planbaarheid, terwijl dit zelden aan de orde is. Herziening van het mantelzorgverlof moet zorgen voor langetermijnoplossingen, die zorgen voor meer regelruimte bij de werkgever en die stress wegnemen bij de werknemer, waarbij ik me even richt op de grote groep werknemers die mantelzorger is. De regelgeving vraagt om flexibiliteit en meer praktische en persoonsgebonden oplossingen. Op deze manier kunnen mantelzorgers beter balanceren tussen deze verantwoordelijkheden. Dit leidt tot verbetering van hun mentale gesteldheid en de productiviteit op de werkvloer. Ook moet de bekostiging tegen het licht worden gehouden om het voor zowel werkgever als werknemer behapbaar te houden.
Vereenvoudiging
Werkgevers worden geconfronteerd met een ingewikkeld web van regels en procedures, wat leidt tot administratieve rompslomp en een opeenstapeling van rechten en plichten tussen werkgever en werknemer. Kortetermijnoplossingen zijn er genoeg, zoals verlof en subsidies. Het gaat daarom met name om duurzame oplossingen voor de lange termijn. Denk aan het inzetten van externe partijen die een deel van de mantelzorgtaken overnemen. Dit bespaart kosten en verbetert de mentale gezondheid van werknemers, omdat zij zich kunnen richten op het bieden van gezelligheid en emotionele steun aan hun naaste, in plaats van zich constant zorgen te maken over praktische zorgtaken.
Voor de financiering van deze mantelzorgkosten dient er een systeem met een eenvoudige structuur en beperkte administratie te komen. Dit kan bijvoorbeeld in de vorm van een aanpassing in de werkgeverspremies voor werkgevers die hun medewerkers ondersteunen bij maatwerkoplossingen.
Verschillende sectoren
Een ander belangrijk aspect is de ongelijkheid tussen verschillende sectoren. Momenteel hebben werknemers in sommige sectoren meer mogelijkheden voor mantelzorgverlof dan anderen. Iemand met een kantoorbaan heeft nogal eens de flexibiliteit om zijn werkdag anders in te delen en thuis te werken, voor bijvoorbeeld een medewerker bij een bakkerij is dit geen optie. Bovendien is er sprake van een financieel aspect. Voor iemand met een hoog inkomen is het, ook voor de werkgever, voordeliger om iemand in te huren voor mantelzorg dan om zelf een paar uur verlof op te nemen om die mantelzorg zelf te verlenen. Maatwerkoplossingen zouden hierbij goed van pas komen. Denk aan het uit handen nemen van de mantelzorg van bepaalde repeterende en laagdrempelige klussen. Of aan boodschappen doen of huishoudelijk werk. Bij de bekostiging hiervan moet een brede toegankelijkheid het uitgangspunt zijn. Bij de uitvoering staat maatwerk en flexibiliteit bovenaan.
Duurzame oplossingen
Kortom, er zijn tal van redenen om de huidige regelgeving omtrent mantelzorgverlof kritisch onder de loep te nemen en waar nodig aan te passen. Voormalig minister van VWS, Conny Helder riep onlangs zestigplussers op om zich voor te bereiden op hun oude dag. Laten we deze oproep breder trekken en een maatschappij creëren waarin zorg voor elkaar vanzelfsprekendheid is en gesteund door heldere, flexibele en persoonlijke (mantel)zorgregelgeving. En het belangrijkste: dat er niet alleen gewerkt aan oplossingen voor de korte termijn, maar vooral aan duurzame oplossingen. “Praat vandaag over morgen”, zoals Helder terecht opmerkt, maar laten we dan ook daadwerkelijk actie ondernemen.
