Het aantal meldingen bij Huis voor Klokkenluiders is vorig jaar fors toegenomen volgens de organisatie, van 243 in 2022 naar 369 vorig jaar. Bij deze meldingen ging het vaak om pestgedrag, sociale isolatie, intimidatie, beëindiging van het dienstverband of bedreiging op het werk.
Voor mkb-ondernemingen is het steunen van klokkenluiders en het bevorderen van transparantie en verantwoordelijkheid essentieel om het vertrouwen van medewerkers te krijgen. Dit vertrouwen helpt vervolgens weer om schaars talent te behouden. Terwijl grote organisaties vaak gevestigde kaders hebben voor het omgaan met meldingen van klokkenluiders, ontbreken dergelijke structuren vaak nog bij kleinere bedrijven, wat ze kwetsbaar maakt voor intern wangedrag en ethische misstanden. Dit kan niet alleen leiden tot het vertrek van talent, maar kan ook schadelijk zijn voor de reputatieschade van het bedrijf. Het is daarom belangrijk dat mkb-ondernemingen een omgeving creëren waarin klokkenluiden niet alleen wordt gestimuleerd, maar waar meldingen zorgvuldig en transparant worden behandeld.
Wet Bescherming Klokkenluiders
Het creëren van vertrouwelijke kanalen voor klokkenluiden binnen kleine bedrijven is cruciaal voor het handhaven van ethische normen en het waarborgen van het naleven van wet- en regelgeving. Vooral nu – volgens de Wet Bescherming Klokkenluiders – Nederlandse bedrijven met 50 of meer werknemers wettelijk verplicht zijn om een systeem te hebben waar werknemers (het vermoeden van) wangedrag of andere problemen anoniem en vertrouwelijk kunnen melden. De werkgever moet deze melding onderzoeken en zo nodig maatregelen nemen. Een dergelijke interne regeling werkt drempelverlagend en kan uiteindelijk escalatie voorkomen.
Echter, zoals onderzoek aantoont, zijn veel werknemers terughoudend om een melding te doen, vanwege angst of onzekerheid over het proces. Bijna driekwart (72%) van de werknemers in dat onderzoek zegt bang te zijn voor represailles na een klokkenluidersmelding. Het management van de bedrijven zelf is zich er ook van bewust dat ze op dit gebied tekort schiet: slechts een op de vijf (21%) ondervraagde managers uit het Nederlandse mkb zegt veel vertrouwen te hebben in de wijze waarop het bedrijf omgaat met meldingen over wangedrag.
Het proces rond klokkenluidersmeldingen
Het hele proces rond klokkenluidersmeldingen kent een aantal belangrijke aandachtspunten. Er moet een vertrouwenspersoon worden aangesteld en er moet een klachtenregeling. Verder is het belangrijk om de nodige protocollen op te stellen, bijvoorbeeld rond ongewenste omgangsvormen of ander wangedrag. Denk daarbij aan veel voorkomende gedragingen, zoals pesten, agressie en geweld, discriminatie en (seksuele) intimidatie. Natuurlijk is het een absolute voorwaarde dat het management zelf altijd het juiste voorbeeld geeft.
Het is daarom essentieel dat mkb-ondernemingen het belang van goede klokkenluidersprocessen erkennen en vast inbedden in de bedrijfscultuur. Hier zijn enkele redenen waarom dit zo belangrijk is:
- Ethiek en integriteit: een goede klokkenluidersregeling benadrukt dat het bedrijf waarde hecht aan ethisch gedrag en integriteit. Het laat zien dat het bedrijf onethisch gedrag of wangedrag niet toestaat en bereid is om hier actie tegen te ondernemen.
- Compliance: in veel landen, waaronder Nederland, zijn bedrijven wettelijk verplicht om processen en oplossingen te hebben voor klokkenluidersmeldingen te hebben. Door te voldoen aan deze wettelijke vereisten, kunnen mkb-ondernemingen juridische problemen voorkomen en boetes vermijden.
- Risicobeheer: klokkenluiders kunnen vaak vroegtijdig ernstige problemen signaleren zoals fraude, corruptie of veiligheidsrisico’s. Met een effectief klokkenluidersproces kunnen bedrijven deze problemen snel aanpakken, voordat ze escaleren en ernstige schade veroorzaken.
- Behoud van talent: werknemers voelen zich meer gewaardeerd en gerespecteerd in een bedrijf waar ethisch gedrag wordt gewaardeerd en gestimuleerd. Door een cultuur van transparantie en verantwoordelijkheid te bevorderen, kunnen mkb-ondernemingen beter talent aantrekken en vasthouden in de zeer concurrerende arbeidsmarkt van nu.
- Bescherming van de reputatie: wanneer ethische misstanden publiek worden, kan dat leiden tot ernstige reputatieschade voor een bedrijf. Door dergelijke kwesties proactief aan te pakken via een goed doordacht klokkenluidersproces, kunnen mkb-ondernemingen hun reputatie beschermen en het vertrouwen van klanten, medewerkers, investeerders en andere belanghebbenden behouden.
Medewerkers ondersteunen
Mkb-ondernemingen kunnen hun medewerkers ondersteunen met de implementatie van duidelijk klokkenluidersbeleid. Daarbij kan technologie bedrijven helpen bij het naleven van dit beleid en bij het faciliteren van de klokkenluidersprocessen. Het implementeren van een veilig en anoniem meldingsplatform, het gebruik van gegevensanalyse om patronen van wangedrag te identificeren en het automatiseren van reactiemechanismen kan het klokkenluidersproces stroomlijnen. Daarbij wordt de identiteit van klokkenluiders beschermd. Door prioriteit te geven aan klokkenluidersmechanismen en technologie op een goede manier te benutten, kunnen mkb-bedrijven voldoen aan hun verantwoordelijkheden, risico’s beperken en een cultuur van integriteit, transparantie en verantwoordelijkheid bevorderen.
Kortom, het belang van goede klokkenluidersprocessen bij mkb-ondernemingen kan niet worden overschat. Door een cultuur van transparantie, integriteit en verantwoordelijkheid te bevorderen en effectieve klokkenluidersmechanismen te implementeren, kunnen deze ondernemingen hun langetermijnsucces veiligstellen en een positieve impact hebben op hun werknemers, klanten en de samenleving als geheel.
