Wanneer je een gesprek met iemand voert, is het handig om te weten in wat voor soort gesprek je zit. Dan weet je namelijk meteen hoe je het het best voert, en welke valkuilen er voor dit soort conversatie bestaan. Goed voor je communicatie, goed voor je relaties. Want zo maak je van elk soort gesprek het beste gesprek. Dit is hoe: 4 soorten gesprekken uitgelegd.
De 4 soorten gesprekken (herken je zo)
Om te weten in welk soort gesprek je zit, moet je eerst een paar dingen weten.
Ten eerste in welke richting de communicatie gaat – via eenrichtings- of tweerichtingsverkeer. Spreek jij en luister de ander / de rest? Spreekt iemand en luister jij alleen maar? Eenrichtingsverkeer. Spreek jij, luistert de ander, en zegt diegene iets terug, waar jij weer op reageert enzovoorts? Tweerichtingsverkeer.
Ten tweede welke toon en doel het gesprek heeft – samenwerkend of competitief. Spreekt iemand vooral voor eigen parochie, of vanuit eigen perspectief, dan gaat het om een competitief gesprek. Spreekt iemand met openheid voor perspectieven en belangen van anderen, dan gaat het om een samenwerkend gesprek.
Op basis van die variabelen, krijg je 4 opties voor je gesprek:
Een toespraak – een samenwerkend gesprek via eenrichtingsverkeer. Hierin spreekt de spreker een of meerdere personen toe, om informatie aan hen over te dragen.
Bijvoorbeeld: een professor spreekt zijn collegezaal toe over het huidige nationale politieke klimaat.- Een dialoog – een samenwerkend gesprek via tweerichtingsverkeer. Hierin spreken 2 of meer personen met elkaar om informatie uit te wisselen en een relatie met elkaar op te bouwen.
Bijvoorbeeld: twee buren spreken met elkaar over de aankomende verkiezingen, en hoe ze twijfelen over de beste stem. - Een tirade – een competitief gesprek via eenrichtingsverkeer. Hierin is er altijd 1 spreker die zijn emoties en overtuigingen uit aan 1 of meer personen. Ofwel door hen te intimideren, wanneer zij niet dezelfde overtuiging delen, ofwel door hen te inspireren, wanneer zij (mogelijk) wel dezelfde overtuiging delen.
Bijvoorbeeld: een collega spreekt zich boos en verontwaardigd uit over de uitkomst van de verkiezingen. - Een debat – een competitief gesprek via tweerichtingsverkeer. Een gesprek met 1 of meer deelnemers om gelijk te krijgen of een ander te overtuigen.
Bijvoorbeeld: aan tafel kibbelen verschillende familieleden met verschillende politieke standpunten over hun favoriete kandidaat, en waarom die beter is dan de andere.
Hoe je elk gesprek (goed) voert
Om te weten hoe je een gesprek goed voert, wat je mogelijk fout doet waardoor de interactie niet soepel verloopt of hoe je een gesprek bijstuurt naar een gezonde vorm – moet je eerst weten in welk type gesprek je zit. En als het even kan is het ook nog goed om te weten in welk type gesprek je zou willen zitten.
De meest voorkomende gevallen van vervelende of slecht-lopende gesprekken zijn namelijk misverstanden over het type gesprek. Want dat betekent misverstanden over het doel van het gesprek. Wil iemand je oprecht overtuigen (debat), of is diegene alleen maar aan het spuien (tirade)? Nogal een verschil. Of merk je bij jezelf dat je niet meer aan het overtuigen bent, maar grofweg aan het spuien? Dan kun je er iets aan doen.
Zit je niet op dezelfde golflengte over het type gesprek, of zit je in een heel ander type gesprek dan je zou willen zitten, dan ben je in een gespreksvalkuil gestapt – als toehoorder of spreker. Gelukkig bestaat er voor elke gespreksvalkuil ook weer een ladder om eruit te klimmen.
En bij de verschillende soorten gesprekken, horen verschillende soorten valkuilen en verschillende soorten ladders.
Meestal is het ontdekken van de valkuil – “hé, dit is geen discussie meer, ik ben een tirade aan het afsteken” – voldoende om eruit te klimmen en positief bij te sturen. Soms is er iets meer nodig.
Dit zijn de bekendste valkuilen van de verschillende gesprekstypes, en hoe je eruit klimt.
Valkuil 1 – van dialoog naar toespraak naar tirade
Dit is er eentje waar je zomaar in verzeilt raakt, zonder dat je het snel doorhebt. Zeker wanneer je het verschil niet kent tussen de 3. Stel je voor, je hebt een discussie met je partner over het gebruik van de ipad door jullie kinderen. Het begint met een dialoog, jullie hebben het over opvoeden met technologie, maar al gauw worden het 2 verschillende toespraken.
Jullie zijn geen informatie meer aan het uitwisselen, jullie zijn informatie aan het verkondigen – zónder naar elkaars informatie te luisteren.
Komt er nog iets meer felheid bij kijken en wordt er nog minder naar elkaars informatie geluisterd of aan elkaars perspectief gedacht, dan verzandt de toespraak al gauw in een tirade. Het informatie leveren wordt eenzijdig en emotioneel. Actief luisteren en empathisch denken is er niet meer bij. Jullie zitten in een conflict.
Herken je de overgang, doordat je de kenmerken ziet (“dit is geen tweerichtingsverkeer meer” bijvoorbeeld) dan heb je meteen de ladder te pakken om uit je valkuil te klimmen. De oplossing: benoem wat je herkent.
Ik merk dat we geen dialoog meer aan het voeren zijn, maar we ieder onze eigen tirade aan het afsteken zijn. Laten we weer één voor één spreken en naar elkaar luisteren.
Spreek met elkaar, niet tegen elkaar – als je in die dialoog wil blijven.
Valkuil 2 – van tirade naar debat
Je buurman blijft maar op felle toon spreken over het grote falen van de Nederlandse politiek. Rutte wordt te gronde gericht, rechts krijgt er van langs, links krijgt er van langs en je merkt dat je gewoonweg ongemakkelijk wordt van zijn felle woordenstroom.
Hoe kom je uit deze toehoorders gespreksvalkuil?
Je kunt een poging wagen om van de tirade een debat te maken (van eenrichtingsverkeer naar tweerichtingsverkeer). Werkt dat niet, of wil je het niet, dan kun je het gesprek netjes afsluiten. Als volgt.
Luister ten eerste naar de gesprekspartner. Laat hem uitspreken, zonder te onderbreken. (Gaat je buurman te ver en is hij niet te stoppen in z’n tirade, dan mag je hem subtiel onderbreken voor de volgende stap.)
Reageer als volgt wanneer je het niet eens bent:
Ik hoor wat je zegt en hoewel ik het niet eens ben met alles, vind ik het fijn dat je de tijd hebt genomen om je gedachten hierover met me te delen. Interessant om te weten hoe je hierover denkt, buurman.
En voeg het volgende toe als je van de tirade een gezond debat wil maken:
Vind je het oké als ik mijn mening hierover deel?
Zegt hij nee? Bedank hem voor z’n eerlijkheid en opper om het gesprek misschien een andere keer voort te zetten.
Zegt hij ja? Wees dan zorgvuldig in hoe je jouw mening neerzet. Als een debat. Blijf dus weg van de tirade-kenmerken. Betrek er geen sterke emoties bij en blijf empathisch. Hou het bij feiten en jouw persoonlijke ervaringen of perspectieven. Krijg je te maken met felle onderbrekingen, herinner je gesprekspartner er dan rustig aan dat hij accepteerde om jouw kant van het verhaal toe te horen. Vraag hem vriendelijk om je te laten uitspreken. Ben je klaar met je reactie, bedank hem dan voor zijn interesse en geduld, en geef aan dat je benieuwd bent hoe hij er nu over denkt.https://www.allesoverhr.nl/themas/kun-je-empathie-trainen-in-je-organisatie/
Zo kan het gesprek op een gezonde manier voortgezet worden zolang je wil.
Wil je gewoon weg uit het gesprek en niet (meer) ingaan op zijn tirade? Laat het dan bij je eerste reactie. – “Bedankt voor het delen, interessant, fijne dag.” No hard feelings, en ieder gaat weer z’n eigen weg.
Dus: 4 soorten gesprekken
Zit je vast in een gesprek dat niet prettig aanvoelt of de verkeerde kant op dreigt te gaan, probeer dan eerst te herkennen in welk type gesprek je zit en in welk soort gesprek je zou willen zitten. In de meeste gevallen is het benoemen van het gesprekstype voldoende om het bij te sturen of af te wenden. Stap je in een diepere valkuil – vaak gevaarlijk dicht bij de tirade – dan moet je iets meer laddertreden op om eruit te komen. Maar eruit kom je altijd.
Zo hou je elk gesprek aangenaam, je communicatie helder en de relatie gezond.
