Mensen raken hun baan kwijt door technische ontwikkelingen, globalisering en klimaatverandering. ‘Ik ben van mening dat het beter begrijpen van deze zogenaamde “verliezers” kan bijdragen aan rechtvaardigere economieën en samenlevingen’, zegt Giacomo Tagiuri. Hij ontving een ERC Starting Grant om te onderzoeken hoe de wet kan helpen om te gaan met benadeelden.
Tagiuri heeft de gevolgen van snelle economische transformaties met eigen ogen gezien. ‘Ik ben Italiaan. Als je door Italië rijdt, zie je de negatieve gevolgen in kleine steden. Een kleine supermarkt sluit, en dat betekent niet alleen dat iemand zijn bedrijf kwijtraakt, maar ook dat er een collectief verlies is: mensen hebben niet langer eenvoudig toegang tot een winkel en de betekenisvolle interacties die daarbij horen. Dit soort voorbeelden inspireren me om na te denken over wat het recht kan doen om de klap te verzachten.’
Wie zijn precies de ‘verliezers’ in dit onderzoek?
‘Als ik het woord “verliezers” gebruik, bedoel ik degenen die het onderspit delven in economische transformaties. Dat zijn bijvoorbeeld bedrijven en werknemers die afhankelijk zijn van een economische situatie die achterhaald raakt. Technologie en AI maken sommige vaardigheden overbodig: werknemers in de auto-industrie verliezen hun baan aan machines, webontwikkelaars aan AI en kleine winkels gaan failliet door de opkomst van online shoppen. Maar door klimaatverandering kunnen vissers bijvoorbeeld ook hun inkomen en levensonderhoud verliezen, omdat sommige vissoorten bedreigd worden. Daarbij kunnen ook consumenten “verliezers” zijn. Als de markten om hen heen te snel veranderen, kunnen ze producten of ervaringen kwijtraken. Dit zijn enkele voorbeelden van de gedupeerden in mijn project. Maar het zijn ook hun families en gemeenschappen die door hen verlies lijden.’
De geschiedenis leert ons dat het koesteren van wrok heel ontwrichtend kan zijn voor de samenleving
Waarom zijn we iets verschuldigd aan mensen die failliet gaan door economische transformaties?
‘De omvang van de huidige economische transformatie is enorm. Globalisering en digitalisering vergroten de omvang van het probleem aanzienlijk. Als het om klimaatverandering gaat, kunnen hele beroepsgroepen verdwijnen. Afgezien van de omvang van het probleem is er ook het politieke element. Klimaatverandering kan ertoe leiden dat gedupeerden hun toevlucht zoeken tot extreemrechts gedachtengoed. De geschiedenis leert ons dat het koesteren van wrok heel ontwrichtend kan zijn voor de samenleving. Los daarvan is het ook rechtvaardig om mensen die grote verliezen lijden weer onderdeel te maken van een nieuwe economie. Hoe je dat doet wil ik in dit project onderzoeken.’
Zou het niet beter zijn om te voorkomen dat mensen slachtoffer worden?
‘Dat is waar. Ik kijk naar beide aspecten. Wat ik “governance of loss strategies” noem, gaat deels over het voorkomen dat mensen verliezen lijden, bijvoorbeeld door het tempo van economische veranderingen te vertragen of ervoor te zorgen dat verliezen niet zo intens worden ervaren. Soms kan verlies worden voorkomen, soms niet. Het project richt zich dus op beide.’
