Hoe kunnen we er voor zorgen dat onze medewerkers buiten de bestaande kaders denken en tot nieuwe mogelijkheden komen? Kunnen we ervoor zorgen dat vaste denkpatronen worden losgelaten zodat onze medewerkers met nieuwe onverwachte ideeën komen om een vraagstuk op te lossen? Steeds meer organisaties willen dat hun medewerkers leren om ‘creatief’ of ‘out of the box’ denken. Maar kan dat ook?
Een goede intake is bij deze vraag een must. Staat de organisatie wel open voor creatieve oplossingen? Of wordt elk creatief ontstane idee met een ‘ja maar….’ om zeep geholpen? Durven leidinggevenden wel buiten de gebaande paden lopen en bieden zij de medewerkers ook daadwerkelijk de tijd en ruimte om creatief te kunnen denken?
Pas wanneer er een vruchtbare bodem in de organisatie is voor creatief denken, gaan we aan de slag. Want, creatief denken is een vaardigheid, die iedereen kan leren.
Het brein
Van belang is dat de medewerkers inzicht krijgen in hoe het brein werkt. Hoe legt je brein nieuwe verbindingen aan en hoe doorbreek jouw vaste denkpatronen? Daarnaast gaan ze aan de slag met de vijf basisvaardigheden voor creatief denken: creatief waarnemen, uitstellen van oordeel, flexibel associëren, divergeren en verbeeldingskracht gebruiken.
Zo gaan de deelnemers in een training bijvoorbeeld bedenken welke vijf andere voorwerpen hun koffiekopje kunnen zijn. Van bloempotje naar een zwembad voor een vliegende mier. Hersens kraken en de deelnemers voelen dat nieuwe banen worden aangelegd. Bij het trainen van creatief denken komen hardnekkige belemmerende overtuigingen bovendrijven. Deelnemers leren deze overtuigingen herkennen en tackelen. Openheid, durf, energie en nieuwsgierigheid zijn de vier belangrijke elementen voor creatief denken. Een veilige trainingsomgeving met basisregels voor creatieve sessies zijn dan ook voorwaarden.
Van startfase naar convergeerfase
Vervolgens doorlopen de deelnemers in de training het creatieve proces van de startfase (de probleemstelling) naar de divergeerfase (alle kanten op) tot aan de convergeerfase (wat is uitvoerbaar?). Door deze structuur wordt creatief denken zelfs voor een jurist van een publieke organisatie behapbaar. Voor de verschillende fasen van het creatieve proces zijn vele technieken beschikbaar. Een van de technieken is ‘de denkhoeden van De Bono’. Met de verschillende denkhoeden kijk je telkens vanuit een ander perspectief naar de gegenereerde ideeën om vervolgens vast te stellen welke het meest haalbaar is. De vele technieken zijn goed toepasbaar in de dagelijkse werkpraktijk van de deelnemers.
Een training is een mooie aanzet, maar de nieuwe banen in het brein moeten worden onderhouden door veelvuldig gebruik. Dat kan door dagelijks de vijf basisvaardigheden te trainen en ongebruikelijke vragen te beantwoorden; Wat zou jouw superheld doen om het probleem worden tijdens werkoverleggen, brainstormsessies, in projectgroepen etc.
Door medewerkers regelmatig de ruimte en de tijd te bieden om deze technieken in te zetten, benutten organisaties de collectieve breinkracht van de medewerkers en komen er creatieve oplossingen. Een ware verrijking!