Het traditionele denken over loopbanen is nog in grote mate aanwezig. Dat concluderen loopbaanonderzoekers Jos Akkermans (VU Amsterdam) en Sofie Jacobs (Antwerp Management School) in hun studie naar loopbaansucces en loopbaandoelen in samenwerking met House of HR. Promoties en salaris zijn vooral hoog onder werkers met een theoretische opleiding en functie, en vrouwen hebben gemiddeld gezien nog steeds een lager salaris dan mannen. In subjectieve succesfactoren zoals zekerheid en werk-privé balans zien de onderzoekers echter een inclusiever beeld.
Akkermans en Jacobs onderscheiden in hun onderzoek twee vormen van loopbaansucces. Objectief loopbaansucces gaat om tastbare, extern zichtbare en meetbare indicatoren van succes zoals salaris, status en promotie. Subjectief loopbaansucces gaat over iemands eigen evaluatie van de loopbaan op basis van criteria die voor hen belangrijk zijn, zoals werk-privé balans, werkrelaties, betekenisvol werk en loopbaantevredenheid.
Klassieke verschillen
Uit de bevindingen van deze studie blijkt duidelijk dat white-collar werkers (middenkader, professional, directie en hoger kader), hoger scoren op alle objectieve succescriteria in vergelijking met blue-collar werkers (arbeider, uitvoerend, bediende). In een ‘objectief’ perspectief op loopbaansucces spelen nog steeds de klassieke factoren een rol. Zo promoveren blue-collar werkers beduidend minder, hebben ze over het algemeen een lager salaris en worden ze hierdoor mogelijk niet gezien als ‘succesvol’ in hun loopbaan door zichzelf en anderen. De onderzoekers benadrukken het belang van een inclusief loopbaanbeleid voor alle functiegroepen op de arbeidsmarkt, waarbij het klassieke denken in exclusief objectieve succesfactoren doorbroken moet worden.
Subjectieve succesdimensies zijn inclusiever en doen meer recht aan alle werkers, ongeacht functie, leeftijd of diploma. Financiële zekerheid komt vrijwel unaniem als meest belangrijk en ook meest bereikt naar voren. Financieel zeker zijn is voor veel mensen een basisbehoefte die cruciaal is voor het ervaren van een succesvolle loopbaan. Dit terwijl financieel succes een stuk minder belangrijk wordt gevonden. Akkermans: “Ondanks alle maatschappelijke discussies over constant willen bewegen en op zoek zijn naar betekenis in het werk, is voor veel mensen een stabiele basis nog altijd ontzettend belangrijk.” Na financiële zekerheid volgen duurzame loopbaanaspecten, zoals werkprivé balans, positieve werkrelaties, ontwikkeling en het hebben van een positieve impact. Akkermans benadrukt dat we dus wel degelijk bezig zijn met het vinden van een betere balans en daarmee op weg naar een duurzamere loopbaan.
Daarnaast toont het onderzoek een verschil op het vlak van salaris tussen mannen en vrouwen. Vrouwelijke respondenten hebben gemiddeld gezien een lager salaris, wat in lijn is met eerder wetenschappelijk onderzoek en maatschappelijke bevindingen. Wel valt op dat er geen verschillen zijn in het aantal promoties tussen mannen en vrouwen of in het bereiken van subjectieve loopbaansuccesfactoren. Akkermans: “Dit beeld is enerzijds hoopvol, omdat we zien dat vrouwen net zo mobiel zijn in hun loopbaan als mannen en dat ze ook dezelfde mate van subjectief loopbaansucces ervaren. Op het gebied van inzetbaarheid en duurzame loopbanen lijkt er dus steeds meer gendergelijkheid te ontstaan. Echter, het beeld is ook problematisch omdat, ondanks alle overeenkomsten, vrouwen toch een lager salaris rapporteren. Hier is dus nog een slag te slaan om ook wat betreft die indicator meer gelijkheid te creëren.”
Loopbaandoelen
De wetenschappers zien dat het grootste aandeel van de respondenten primair streeft naar meer expertiseontwikkeling in hun loopbaan, terwijl een toename van verantwoordelijkheden minder prominent gewenst wordt. Dit sluit aan bij de veranderende focus van objectief loopbaansucces naar subjectief loopbaansucces. Het streven naar meer expertise is sterk gelinkt aan bepaalde functies en diploma’s. White-collar werkers streven meer naar groei in expertise dan blue-collar werkers.
Voor de meerderheid van de respondenten is werk geen doel op zich is, maar in de eerste plaats een transactie – een middel om bijvoorbeeld geld te verdienen dat nodig is om te leven. Opvallend, gezien de maatschappelijke discussies over het belang van betekenisvol werk. Akkermans: “We zien dus een tegenstelling in wat werkers doen versus wat de beste uitkomsten biedt voor een succesvolle en duurzame loopbaan. We zien dat er enerzijds relatief weinig mobiliteit is, maar anderzijds dat mobiliteit juist bijdraagt aan allerlei indicatoren van loopbaansucces en loopbaanduurzaamheid.”
