Werknemer van nu wil vooral flexibiliteit en fijne collega’s

Een aantrekkelijk salaris bieden is niet (langer) heilig om je personeel binnenboord te houden. Fijne collega’s en een goede balans tussen werk en privéleven zijn voor werknemers belangrijkere redenen om niet naar een andere werkgever uit te kijken. Verder zoekt werkend Nederland anno 2023 vooral flexibiliteit en mag promotie maken niet ten koste gaan van alles. Dat beeld rijst op uit representatief onderzoek onder werkende Nederlanders van marktonderzoeksbureau MSI Consultants.

De uitkomsten volgen uit de nieuwste editie van de Nationale Keuzestress Monitor. Bij dit terugkerend onderzoek wordt onder ruim 1.000 Nederlanders van 18 jaar en ouder een ander thema onder de loep genomen, tegen de achtergrond van financieel onzekere tijden. Zo is eerder onderzoek gedaan naar de keuze tussen A-merk- en huismerk boodschappen, onze invulling voor de zomervakantie en de mentale gezondheid van de Nederlander.

Waardering en respect

In dit laatste onderzoek ligt de focus op de arbeidsmarkt en specifiek op het sentiment vanuit de werknemer. De respondenten maken duidelijk dat salaris en betere secundaire arbeidsvoorwaarden de belangrijkste reden zijn om nu of in de nabije toekomst ander werk te zoeken. Maar tegelijkertijd is het zeker geen wondermiddel. Gevraagd naar manieren om je binnenboord te houden, worden het bieden van ‘fijne collega’s’ en ‘een goede balans tussen werk en privéleven’ veel vaker genoemd (respectievelijke 36 en 28 procent) dan een aantrekkelijk loon (23 procent).

Sowieso draait het niet langer alleen maar om geld. Dat blijkt ook uit stellingen over het inleveren van 5 procent salaris bij het zoeken naar een andere baan als daar iets anders tegenover staat. Dat ‘anders’ hangt in veel gevallen samen met flexibiliteit. Zo wil 46 procent wat geld inleveren als de werkgever de mogelijkheid biedt om flexibel de werktijden in te vullen. Ook het bieden van een werkomgeving waarin iedere werknemer zich gewaardeerd, gerespecteerd en ondersteund weet, wordt veel genoemd (44 procent).

Medewerkers gelukkig maken

Volgens arbeidsmarktdeskundige Wendy van Ierschot laten de uitkomsten zien dat het salaris niet heilig is en dat je als werkgever andere dingen kunt doen om je medewerkers gelukkig te maken. “Zeker voor de groep onder de 40 is vrijheid (drie dagen in de week thuiswerken, sabbatical opties) en een goede sfeer (kameraadschap, inclusiviteit) essentieel. Mensen willen leuke collega’s met wie ze vriendschappelijk om kunnen gaan, een betekenisvolle baan en een eerlijke deal qua arbeidsvoorwaarden. Daarmee krijg je ook de beste productiviteit.” Het belang van diversiteit en inclusiviteit op de werkvloer noemt Van Ierschot een ‘opkomend thema’. “Was het vroeger vooral een reden om weg te gaan, nu is het ook steeds vaker een reden om voor een bepaalde werkgever te kiezen. We tolereren minder wangedrag. Dat is het grootste afbreukrisico voor werkgevers op dit moment.”

De eerdergenoemde hang naar flexibiliteit en balans komen ook terug als het gaat om thuiswerken en promotie maken. Dat doen we niet koste wat het kost. Sterker, 71 procent hecht meer waarde aan een evenwichtige balans tussen werk en privéleven belangrijker dan aan het streven naar een leidinggevende functie. En een kleine meerderheid (54 procent) vindt minder uren per week werken en meer vrije tijd overhouden belangrijker dan de optie om promotie te maken. Dit laatste mag niet meer stress en werkdruk veroorzaken. Slechts een kwart van de werkende Nederlanders accepteert dat als dit de kansen vergroot om hogerop te komen. Volgens een meerderheid van de respondenten stellen werkgevers zulke hoge eisen aan het personeel dat burn-outs steeds vaker voorkomen. Maar uiteindelijk moet je als werknemer zelf je grenzen bewaken, zegt 69 procent.

‘Groei en promotie minder belangrijk’

HR-expert Van Ierschot herkent dat sentiment wel. “Groei, promotie en status zijn doelen die minder belangrijk zijn geworden. Status kun je op veel meer manieren bereiken dan via het werk dat je doet. De nieuwste generaties komen met steeds meer psychische spanningen op het werk. We kunnen er lacherig over doen, maar het is natuurlijk echt heel erg dat zoveel mensen moeite hebben om hun levensenergie in zichzelf te voelen stromen en dat mensen uitvallen op en door het werk. Tot en met veertig jaar hoort de energie uit je oren te spuiten. Hard werken, doelen stellen en die bereiken, leren, ontwikkelen, positief iets bijdragen aan de wereld, impact maken; het zijn de kernelementen waar alle mensen over het algemeen gelukkig van worden. De wereld is oneindig veel complexer geworden voor mensen. Dat heeft zijn weerslag op deze resultaten.”

Wat de arbeidsmarkt ook complex maakt, is de intrede van Artificial Intelligence (AI). Bijna de helft van de werkende Nederlanders vindt AI nu nog een ‘ver-van-je-bed-show’ en nog veel minder werkenden zien het effect nu al. Maar we willen wel in actie komen en ons aanpassen, zo blijkt. 65 procent van de respondenten is bereid om nieuwe vaardigheden te leren binnen zijn of haar functie om aan het werk te kunnen blijven. Nieuwe vaardigheden leren voor een compleet andere functie of sector, daar is 54 procent voor te porren.

Van Ierschot noemt die uitkomsten alarmerend. “Niet 65 procent, maar iedereen zal nieuwe vaardigheden moeten leren en snel ook! Want veel van die vaardigheden leer je niet in korte tijd. Uitsluiting, armoede en psychische klachten liggen op de loer als je niet wilt leren, werken aan jezelf, en je vaardigheden. Je ziet vooral dat jongeren (30%) van hun werkgever horen dat hun baan op den duur op de tocht komt door AI. Boven de veertig jaar geeft minder dan 7% dat aan. Dat lijkt me een onderschatting. Die doelgroep zal namelijk veel en veel meer geraakt worden dan nu wordt gedacht. De baan van de jongeren verdwijnt misschien, maar zij zullen zich gemakkelijker aanpassen aan nieuwe omstandigheden dan de senior op de werkvloer die denkt: mijn werk is niet te vervangen door AI. Juist ook het analytische en leidinggevende werk gaat enorm veranderen.”