Werkend Nederland over AI: 1 op 3 taken nu al vervangbaar

Een derde van het werk van Nederlanders kan nu al door AI worden uitgevoerd, zo denkt de Nederlandse beroepsbevolking. Toch blijft de angst voor baanverlies beperkt. Dit blijkt uit het rapport ‘Een AI-impactanalyse op beroepen en sectoren’ van Intelligence Group, het eerste landelijke onderzoek waarin niet experts of werkgevers, maar werknemers zélf aangeven hoe zij de invloed van AI op hun beroep en sector ervaren.

Kloof tussen impact en angst

De gemiddelde werkende denkt dat 32% van zijn of haar werk nu al door AI of robots kan worden gedaan. De zorgen over baanverlies binnen vijf jaar blijven echter laag: slechts 15% maakt zich daar (zeer) veel zorgen over.

De hoogste impact wordt verwacht in communicatie (48% voorziet grote impact), klantenservice (46%), financiële (43%) en administratieve (42%) beroepen, terwijl de zorg (23%), sociale beroepen (24%) en het onderwijs (25%) het minst geraakt worden. Geert-Jan Waasdorp, directeur arbeidsmarkt bij Intelligence Group: “Een grote kans ligt er in de sectoren zorg en onderwijs. Juist hier, waar de roep om het verlagen van de administratieve lasten al jaren aanwezig is, is de potentiële efficiencywinst met AI enorm. Sterker nog: maatschappelijk essentieel.”

Twee snelheden op de arbeidsmarkt

De onderzoekers signaleren een arbeidsmarkt die zich in “twee snelheden” ontwikkelt. Enerzijds een groep professionals die AI omarmt als productiviteitspartner, anderzijds een groep die zich zorgen maakt over de houdbaarheid van hun huidige vaardigheden. Jongere generaties zijn opvallend optimistisch: een beperkt deel (13%) van de werkenden onder 30 maakt zich (veel) zorgen over vervanging door AI of robots op langere termijn. De oudere generatie maakt zich iets meer zorgen (14%), maar denkt tegelijkertijd dat de impact op korte termijn nog beperkt is. 50-plussers vinden 28% van hun werk nu al vatbaar voor AI, terwijl dat bij werknemers tussen de 30 en 50 jaar gemiddeld 34% is en bij de groep onder 30 jaar 33%.

Waasdorp: “De toekomst is niet zwart of wit. AI maakt sommige banen overbodig en maakt véél meer werk juist beter. De kunst is om van dreiging een kans te maken. Jongere generaties zien die kans scherper dan oudere generaties.”

Drie strategische richtlijnen voor beleid en praktijk

Op basis van het onderzoek adviseert Waasdorp drie sporen voor actie:

1. Voor werknemers: “Word AI-vaardig. De professional die AI kan besturen, zal de professional vervangen die dat niet kan.”
2. Voor werkgevers: “Maak banen mooier, niet kleiner. Gebruik AI als co-piloot die werk menselijker en productiever maakt.
3. Voor overheid en onderwijs: “Zorg dat AI-geletterdheid net zo basis wordt als taal en rekenen. Pas het curriculum nu aan, zodat we de jongste generatie niet opleiden tot banen die er over drie jaar niet meer zijn. En creëer laagdrempelige financiële instrumenten voor werkenden die willen omscholen.”