Helft bedrijfsleven noemt kostenbesparing als argument om AI in te zetten

De helft van het bedrijfsleven in Nederland noemt kostenbesparing als belangrijke reden om artificial intelligence (AI) in te zetten. Een derde van het bedrijfsleven noemt (ook) het opvangen van personeelstekort als belangrijke reden. Dit gaat niet zonder slag of stoot: 54 procent meldt dat AI binnen de organisatie leidt tot ethische discussies over het gebruik van AI. Minder dan drie op de tien vertrouwt AI evenveel als mensen in routinematige taken.

Grote organisaties

Onderzoek door softwarehuis Nextens onder ondernemers met personeel en financieel managers, laat zien dat 49 procent van de organisaties de stelling onderschrijft dat kostenbesparing een belangrijke reden is om AI in te zetten of in te gaan zetten. Dit geldt voor zelfs 71 procent van de financiële instellingen, 61 procent van de sector vervoer en opslag en voor 56 procent van de sector informatie en communicatie. Kostenbesparing is maar voor 25 procent een argument in het onderwijs en voor 30 procent in cultuur, sport en recreatie. Vooral grotere organisaties verwachten hier veel van: 63 procent van de organisaties tussen de 500 en 1.000 personen noemt kostenbesparing als argument voor AI, terwijl dit maar voor ruim een derde van de organisaties kleiner dan 10 personen geldt.

Ethiek

De inzet van AI kan leiden tot meerdere ethische dilemma’s, zoals de impact op werkgelegenheid, de forse CO2-uitstoot, hallucinatie van generatieve AI en privacy van data. Ethische vragen rondom AI leven in alle sectoren van het bedrijfsleven, vooral bij financiële instellingen, in de sector advisering en de sector informatie en communicatie, met elk rond de 70 procent. Voor zzp’ers zijn ethische vraagstukken met 11 procent nauwelijks aan de orde.

Van de respondenten is 57% het niet eens met de stelling dat AI bij routinematige taken evenveel te vertrouwen is als mensen. Hoe groter de organisatie, hoe meer vertrouwen men heeft in AI als alternatief voor mensen; in organisaties groter dan 1.000 personen geldt dit voor 38 procent, terwijl 23 procent van bedrijven met minder dan 10 medewerkers dit gelooft. Bij financiële instellingen is het vertrouwen met 46 procent het grootst dat AI routinewerk kan overnemen. In de sector informatie en communicatie ligt dit vertrouwen met 21 procent een stuk lager, evenals in de gezondheids- en welzijnszorg met 18 procent. Men is het er met 82 procent in grote mate over eens dat in elk bedrijfsproces binnen de organisatie een mens eindverantwoordelijk blijft.

Twijfel hierover bestaat vooral in de horeca met 26 procent en de industrie met 20 procent waar men kennelijk rekening houdt met processen waarin de mens niet meer eindverantwoordelijk zal zijn. Iets meer dan een derde van het bedrijfsleven ziet naleving van wet- en regelgeving (compliance) als een belangrijke reden om AI in te (gaan) zetten. Dit geldt vooral voor grote organisaties, met 46 procent van de respondenten in organisaties groter dan 500 personen. In regelgevoelige sectoren speelt dit sterk, zoals bij financiële instellingen met 55 procent, in dienstverlening overig met 45 procent en in informatie en communicatie met 41 procent.

Werkgelegenheid

De vraag of personeelstekort voor de organisatie een belangrijke reden is om AI in te (gaan) zetten wordt vooral door jongeren bevestigend beantwoord: 42 procent van de respondenten jonger dan 30 jaar onderschrijft deze stelling. Naarmate men ouder is ziet men AI minder als middel om personeel te vervangen. Zo bevestigt slechts 23 procent van de respondenten van 60 jaar en ouder deze stelling. In sommige sectoren leeft deze vrees nauwelijks, zoals in het onderwijs met 9 procent en in landbouw en visserij met 8 procent. Bij financiële instellingen (43 procent) en in de sector dienstverlening overig (44 procent) ziet men personeelstekort voor de eigen organisatie wel als een belangrijke reden om AI in te (gaan) zetten. Hoe groter de organisatie, hoe meer men deze stelling onderschrijft: in organisaties met 101 personen of meer geldt dit voor ruim 40 procent.

Over het onderzoek
Dit onderzoek is online uitgevoerd van 21 tot en met 26 mei 2025 door Nextens fiscale software in samenwerking met PanelWizard Direct (www.panelwizard.com) onder 838 respondenten, werkend als zelfstandig ondernemer met personeel of werkend in loondienst, exclusief overheid, en binnen de organisatie eindverantwoordelijk voor of (mede)beslissend over financiën. Van deze respondenten werkt ongeveer een zesde bij bedrijven tot 10 personen en ongeveer een kwart bij bedrijven met meer dan 1.000 personen in dienst.